Grammar: Expressing the habit (Present)

I.) Expressing the habit (Present) -Group 1: Finugol Affirmation -Subaka kala mi finay law - SSP+Root+ay Negation -O finataa law subaka kala - SSP+root+ataa - Group 2: Lootagol Affirmation -Subaka kala mi loototo - SSP+root+oto Negation -A loototaako jemma -SSP+root+otaako - Group 3: Noddegol Affirmation -O noddete telefon nannde kala. -SSP+Root+ete Negation -O noddetaake telefon -SSP+Root+etaake II.)The use of the question words and “ko” Group1: Ex: Subaka kala, mi finay law. - Ko honnde tuma finataa law? Ko subaka kala finay-mi law. - Ko honnde tuma finay-mi law? Ko subaka kala finataa law. - Ko honnde tuma o fin’ta law? Ko subaka kala o fin’ta. - Ko honnde tuma fin’ten law? (finat-en) Ko subaka kala fin’ten. - Ko honnde tuma men fin’ta? (finata ) Ko subaka kala fin’ton. - Ko honnde tuma fin’ton? Ko subaka law men fin’ta. - Ko honnde tuma be fin’ta? Ko subaka law be fin’ta. Rule: Mi -QW + O + root+’ta Men Be PS: Here the ending is normally “ata”; but it’s contracted into “ ‘ta” when you speak. -QW + root + ‘ta + A + En + On Group 2: Example: Subaka kala Marli loototo ka hurgo. - Ko honto loototo –daa subaka kala? Ko ka hurgo mi loototo subaka kala. - Ko honto mi loototo subaka kala? Ko ka hurgo loototo-daa subaka kala. - Ko honto O/Marli loototo subaka kala? Ko ka hurgo O loototo subaka kala. - Ko honto loototo-den subaka kala. Ko ka hurgo loototo-den subaka kala. - Ko honto Men loototo subaka kala? Ko ka hurgo loototo-don subaka kala. - Ko honto loototo-don subaka kala? Ko ka hurgo Men loototo subaka kala - Ko honto be loototo subaka kala? Ko ka hurgo Be loototo subaka kala Rule: Qw + Mi + Root + OTO O/Name Men Be QW + Root + OTO + Daa Den Don PS: For subjects starting with a vowel you put a “d” before the vowel. Group3: Example: Juma kala Marli noddete telefon - Ko honnde tuma noddete-daa telefon? Ko Juma kala mi noddetee telefon. - Ko honnde tuma Mi noddetee telefon? Ko Juma kala noddete-daa telefon. - Ko honnde tuma O/Marli noddete telefon? Ko Juma kala Marli/O noddetee telefon. - Ko honnde tuma noddete-den telefon? Ko Juma kala noddete-den telefon. - Ko honnde tuma Men noddetee telefon? Ko juma kala noddete-don telefon. - Ko honnde tuma noddete-don telefon? Ko Juma kala Men noddete telefon - Ko Honnde tuma Be noddete telefon? Ko Juma kala Be noddetee telefon. Rule: QW + Mi + Root + ETEE O Men Be PS: The “E” is double here to put a stress on the pronunciation of the vowel. QW + Root + ETE + Daa Den Don